- Đại cương
– Xơ gan là hậu quả của tình trạng tế bào gan bị thoái hoá, hoại tử. Ngược lại tổ chức xơ phát triển rất mạnh. Gan xơ rất cứng, mặt lần sần da cóc (nhân xơ), màu gan vàng nhạt, loang lổ, khối lượng gan nhỏ lại có khi chỉ còn 200 – 300g.
– Nếu bệnh nhân xơ gan ở giai đoạn đầu có thể chữa được bệnh và hồi phục được sức khỏe Nếu phát hiện bệnh muộn, điều trị không đúng phác đồ, ở giai đoạn cuối xơ gan làm phá vỡ cấu trúc gan, khiến suy giảm chức năng gan đồng thời dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe người bệnh thậm chí tử vong.
- Nguyên nhân
– Do viêm gan virút: Nhất là virút viêm gan B, C ở nước ta là nguyên nhân chính dẫn đến xơ gan.
– Viêm gan mạn tính tự miễn hay viêm gan mạn tính tiến triển. Cơ thể sinh ra kháng thể chống lại gan.
– Viêm gan do rượu: Mỗi ngày uống 200 ml liên tục ít nhất trong 2 năm sẽdẫn đến viêm gan và sau đó là xơ gan.
– Do tắc mật lâu ngày: Sỏi mật, teo đường mật.
– Do suy dinh dưỡng: Ăn uống thiếu thốn nhất là thiếu protit.
– Xơ gan do sán lá gan, rối loạn chuyển hoá sắt, đồng.
- Triệu chứng
– Rối loạn tiêu hoá: ăn kém, khó tiêu, chướng bụng, đầy hơi, đi ngoài phân sống hoặc nát.
– Phù: Phù nhẹ ở cả mặt và chi, tái phát nhiều lần, có thể kèm theo đái ít.
– Đau hoặc cảm giác nặng nề hạ sườn phải.
– Da: Trứng cá mọc nhiều, da xạm lại, các vết sẹo cũng sạm lại, có sao mạch hoặc giãn mạch, lòng bàn tay đỏ. Các triệu chứng ở da là những triệu chứng rất hay gặp.
Gầy sút, mệt mỏi.
+ Vàng da: Lúc đầu kín đáo về sau ngày càng đậm.
+ Chảy máu cam, chảy máu chân răng, chảy máu dưới da.
+ Thiếu máu.
- Giáo dục sức khỏe
4.1. Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng
Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân xơ gan cần đảm bảo đủ các loại thực phẩm là chất đường, chất đạm, vitamin.
Hạn chế đạm khi xơ gan mất bù (tránh nguy cơ hôn mê gan), ngừng cung cấp đạm khi có dấu hiệu não gan.
Bệnh nhân nên ăn nhiều rau xanh
Với những bệnh nhân cổ trướng thì cần ăn nhạt, hạn chế muối, nước mắm, ăn không quá 3g muối/ngày.
Bệnh nhân xơ gan thường sợ mỡ, thay vì dùng mỡ động vật thì dùng dầu và bơ thực vật.
Tránh các thức ăn làm cho bệnh nhân khó tiêu như nội tạng động vật, lòng đỏ trứng, gừng, tỏi, ớt, rượu, bia, cà phê…
Tuyệt đối kiêng rượu, bia và các chất có cồn bởi khi uống rượu làm cho độc tố cồn đi vào cơ thể gây biến chứng như giãn tĩnh mạch thực quản, có thể nộ ra máu gây nguy hiểm cho bệnh nhân.
Dùng các sản phẩm làm từ sữa ít béo có thể giúp gan giảm bớt khối lượng công việc.
Thành phần không thể thiếu trong các chế độ ăn uống lành mạnh là ngũ cốc nguyên hạt.
Để đảm bảo sức khỏe của mình, bạn hãy cố gắng ăn nhiều trái cây và rau củ quả
Bạn nên cung cấp protein cho cơ thể từ những nguồn thực phẩm như cá, thịt gia cầm, trứng, đậu…
Thức uống chứa cồn là tác nhân hàng đầu gây tổn thương gan.
Tránh thực phẩm nhiều mỡ, thực phẩm chế biến sẳn
4.2. Hướng dẫn chế độ nghỉ ngơi, vận động
– Trấn an cho bệnh nhân để bệnh nhân yên tâm điều trị.
– Bệnh nhân phải được nghỉ ngơi khi bệnh tiến triển, không làm các công việc nặng.
– Trong giai đoạn hồi phục người bệnh có thể vận động nhẹ nhàng
4.3. Hướng dẫn trong quá trình điều trị tại bệnh viện
– Trong thời gian nằm viện người bệnh cần thực hiện tuyệt đối theo hướng dẫn của nhân viên y tế. Tuân thủ việc dùng thuốc, chế độ ăn uống, vận động nghỉ ngơi của nhân viên y tế, khi dùng thuốc có vấn đề gì cần trao đổi với bác sĩ
Kiên trì điều trị
4.4. Hướng dẫn cách phòng bệnh và chăm sóc sau khi ra viện
– Tiêm phòng văcxin viêm gan B cho trẻ em và những người lớn chưa bị bệnh.
– Có lối sống lành mạnh, không lạm dụng rượu bia.
– Tránh ăn thức ăn sống, nên ăn chín uống sôi để không bị nhiễm ký sinh trùng.
– Lựa chọn thực phẩm sạch, đảm bảo an toàn thực phẩm để phòng ngừa nhiễm các hóa chất, phẩm màu độc hại gây tổn hại gan.
– Không dùng thuốc ảnh hưởng gan khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
– Đối với những người đã bị viêm gan B hoặc C mạn tính cần theo dõi định kỳ 3 hoặc 6 tháng một lần để phát hiện và điều trị sớm những trường hợp viêm gan đang tiến triển, nhằm hạn chế các biến chứng nặng như xơ gan và ung thư gan.
– Cần theo dõi sức khỏe định kỳ để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý gây viêm gan do các nguyên nhân khác như suy tim, tắc mật…
– Khi có các triệu chứng như vàng da nhiều, chảy máu, phù, cổ chướng, mệt mỏi chán ăn tiểu ít…cần đến cơ sở y tế khám và điều trị.
