- Đại cương
Đau dây thần kinh tọa là một hội chứng thần kinh có đặc điểm chủ yếu là đau dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa và các nhánh của nó.
Bệnh nếu không được điều trị sẽ gây nhiều biến chứng ảnh hưởng đến cuộc sống của người bệnh như cứng cột sống, teo cơ, hạn chế vận động, rối loạn tiểu tiện và thậm chí có thể liệt.
- Nguyên nhân
– Thoái hóa cột sống thắt lưng
– Thoát vị đĩa đệm
– Các bất thường cột sống thắt lưng
– Các nguyên nhân trong ống sống: U tủy và u màng tủy, viêm màng nhện tủy khu trú, áp xe ngoài màng cứng vùng thắt lưng.
- Triệu chứng
– Đau thắt lưng kèm đau lan dọc xuống chi dưới theo đường đi của dây thần kinh tọa. Cơn đau thường đột ngột xuất hiện sau khi gắng sức hoặc sang chấn vùng thắt lưng, hoặc sau cú bước hụt (do thoát vị đĩa đệm).
– Triệu chứng kèm theo bệnh: cảm giác như bị kiến bò ở bên bị bệnh, hoặc thấy tê nóng, đau rát như dao đâm…
– Khi quan sát lúc đi hoặc đứng ½ người bị hạ thấp, vẹo về bên lành. Khi đứng, chân bên đau có xu hướng hơi co lên, tay chống vào mạn sườn hoặc đầu gối bên đau.
- Giáo dục sức khỏe
4.1. Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng
– Cần bổ sung các thực phẩm giàu Omega-3: cá hồi, hạt é (hạt chia), quả óc chó… giúp làm giảm viêm mạnh mẽ.
+ Thực phẩm giàu lưu huỳnh: Lưu huỳnh cũng làm giảm viêm khớp và tái tạo mô. Các thực phẩm nhiều lưu huỳnh như: hành tây, tỏi, măng tây và bắp cải…
+ Thức ăn giàu chất chống oxy hóa như các loại trái cây, rau quả: dưa hấu, đu đủ, bơ, dứa…
+ Những loại thức ăn giàu chất xơ: Giúp kiểm soát sự thèm ăn, có lợi cho tiêu hóa, làm giảm nguy cơ các bệnh khác nhau và các biến chứng. Các loại này bao gồm: các loại rau, trái cây, ngũ cốc thô, các loại đậu, các loại hạt, quả óc chó…
– Để khớp ít bị viêm, đau, cũng cần tránh một số thực phẩm chứa quá nhiều đường, các loại ngũ cốc tinh chế như lúa mì, thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói…
+ Tránh các đồ ăn cay, nóng.
+ Tránh sử dụng các chất kích thích: rượu, bia, cà phê…
4.2. Hướng dẫn chế độ nghỉ ngơi, vận động
– Tập thể dục thường xuyên nhẹ nhàng, không quá sức để nâng cao thể lực, áp dụng các bài tập tăng cường sự dẻo dai, khỏe mạnh của các khối cơ lưng cạnh cột sống, cơ bụng và tăng sự mềm mại của cột sống.
– Tránh mọi chấn thương cho cột sống, tránh ngã dồn mông xuống đất.Người bị đau thắt lưng tuyệt đối tránh các động tác thể thao hoặc vận động quá mức như Golf, bóng chuyền, Tennis, vác balô nặng.
Một số bài tập có thể áp dụng:
Bài tập cho vùng thắt lưng: người bệnh nằm trên chiếu, dùng gối nhỏ kê dưới đầu. Cong 2 đầu gối và giữ cho bàn chân thẳng, khoảng cách giữa 2 bàn chân bằng với độ rộng của hông. Thả lỏng phần trên của cơ thể, cằm gập nhẹ nhàng về phía ngực. Cong một đầu gối lên về phía ngực và dùng 2 tay ôm chặt đầu gối. Kéo dần dần về phía ngực đến mức có thể. Giữ tư thế trong khoảng 20-30 giây, kết hợp hít thở sâu. Đổi chân và thực hiện 3 lần.
– Bài tập kéo giãn cơ đùi sau: người bệnh đứng thẳng và để 1 chân lên một vật cố định như bậc thang. Giữ chân thẳng, duỗi thẳng ngón chân. Ngả người về trước, lưng thẳng. Giữ tư thế trong 20 – 30 giây, kết hợp thở sâu. Đổi chân và thực hiện từ 2 đến 3 lần.
4.3. Hướng dẫn điều trị tại bệnh viện
Tuân thủ đúng phác đồ điều trị của bác sĩ:
+ Điện châm, thủy châm, xoa bóp bấm huyệt.
+ Uống thuốc đông y (thuốc sắc hoặc thuốc hoàn tán tùy theo từng bệnh nhân) đúng thuốc, đúng giờ, đúng thời gian. Đặc biệt không tự ý mua thêm thuốc để dùng, nếu cần thiết phải có đơn của bác sĩ.
Nghỉ ngơi, vận động nhẹ nhàng, vệ sinh cá nhân hàng ngày bằng nước ấm.
Đau thần kinh tọa mức độ nhẹ có thể chữa khỏi bằng phương pháp vật lý trị liệu
4.4. Hướng dẫn cách phòng bệnh và chăm sóc sau khi ra viện
– Duy trì trọng lượng cơ thể thích hợp
– Ăn uống lành mạnh
– Luyện tập thể dục thể thao
– Trong lao động chân tay, cần chú trọng trong các động tác phải cúi để bốc vác một trọng lượng lớn. Luôn cố gắng giữ cột sống thẳng khi bê vác.
– Điều trị kịp thời các bệnh thoái hóa cột sống
– Không được mang vật nặng ở một bên người, không mang vác nặng trong thời gian dài.Khi muốn nhấc một vật nặng lên, nên co đùi gấp gối, chân gập lại vừa phải nhưng vẫn giữ lưng thẳng.Không nên giữ thẳng hai chân và cúi cong người xuống khi nhấc vật nặng.
– Nếu công việc đòi hỏi phải ngồi lâu nên thỉnh thoảng đứng lên thay đổi tư thế và làm các động tác thể dục giữa giờ.
– Đi khám lại khi có triệu chứng tái phát: đau dọc thắt lưng…
