- Định nghĩa
Đái tháo đường là tình trạng tăng đường huyết mạn tính, khởi phát do các yếu tố di truyền và ngoại lai phối hợp. Đường huyết gia tăng là hậu quả do thiếu insulin hoặc do đề kháng insulin. Tiểu đường có thể được kiểm soát một cách hiệu quả, tuy nhiên nếu không được điều trị đúng cách bệnh sẽ nặng lên và gây các biến chứng về tim mạch, thận… thậm chí tử vong.
- Nguyên nhân
2.1. Nguyên nhân do tụy
– Do sỏi tụy, do viêm tụy
– Do di truyền: có thể do thiếu men hoặc bất thường về gen tạo Isulin
– Do béo bệu
– Còn 90% chưa rõ nguyên nhân, được co là bệnh miễn dịch.
2.2. Nguyên nhân ngoài tụy
– Do u trùy trước tuyến yên: bệnh to đầu chi
– Bệnh cường tuyến giáp trạng
– Bệnh cường vỏ thượng thận; u tủy thượng thận; dùng corticoit kéo dài.
- Triệu chứng
– Giai đoạn đầu bệnh không có biểu hiện rõ rệt
– Giai đoạn toàn phát:
+ Ăn nhiều: người bệnh mới ăn xong đã thấy đói
+ Uống nhiều: Ngày uống có khi tới 5-6 lít, miệng lúc nào cũng khô muốn uống nước
+ Đái nhiều: nước tiểu có ruồi bâu, kiến đậu, dây ra quần thấy dính.
+ Gầy sút cân: vài 3 tháng sút 4 -5 kg.
– Cận lâm sàng: Xét nghiệm đường máu lúc đói tăng > 1.4g/l (7.7mmol/lit)
Những dấu hiệu nhận biết sớm bệnh đái tháo đường
- Giáo dục sức khỏe
4.1. Hướng dẫn chế độ dinh dưỡng
– Đảm bảo chế độ ăn cho người bệnh đái tháo đường để kiểm soát tốt đường máu và duy trì cân nặng của người bệnh.
+ Ăn giảm các chất có đường, thay vào là các loại thức ăn chế biến từ đậu như đậu nành, đậu xanh, đậu đen, ăn thêm chất xơ như: rau xanh…
+ Ăn tăng đam với bệnh nhân gày, đái đường tip 1: 1gam protit/kg thể trọng, 200g hydratcarbon (khoảng 300g gạo) và 50gam lipid mỗi ngày.
+ Hạn chế mỡ và phủ tạng động vật, giảm calo với bệnh nhân béo, thừa cân với đái tháo đường típ 2 (160g hydratcarbon/ngày)
+ Chia khẩu phần ăn làm nhiếu bữa
+ Không uống rượu bia, không ăn quả ngọt, nếu bệnh nhân thèm đường thì cho ăn đường sacarin.
+ Theo dõi cân nặng.
Tháp dinh dưỡng cho người bệnh đái tháo đường
4.2. Hướng dẫn chế độ nghỉ ngơi, vận động
Giáo dục cho bệnh nhân thể dục, lao động, luyện tập rất cần thiết trong điều trị tăng đường huyết vì làm giảm béo và làm giảm acid béo tự do, tăng tuần hoàn và cơ lực, làm giảm biến chứng xơ vữa, làm giảm triglycerid và cholesterol. Bệnh nhân nên tập thể dục đều đặn hàng ngày,tùy vào tuổi, thể trạng của người bệnh mà có bài tập thể dục phù hợp, khuyến khích người bệnh cao tuổi nên tập yoga hoặc đi bộ 30-60 phút/ ngày. Một tuần đi ít nhất 5 ngày và không nên có 2 ngày nghỉ liên tục.
Tuy nhiên cần lưu ý khi bệnh nhân có đường máu 300 mg % hoặc ceton niệu, không được tập thể dục hoặc lao động nặng mà phải nghỉ ngơi.
Tránh làm việc quá sức, xúc cảm mạnh
Phòng phải thoáng mát sạch sẽ, ấm về mùa đông
4.3. Hướng dẫn trong quá trình điều trị tại bệnh viện
Tuân thủ chặt chẽ chế độ điều trị là vấn đề cốt lõi của thành công. Để điều trị thành công tăng huyết áp cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sỹ và người bệnh
Uống thuốc đúng theo y lệnh, báo cáo với bác sĩ những bất thường gặp phải để bác sĩ có điều chỉnh kịp thời (xin ý kiến bác sĩ điều trị).
Tuân thủ chặt chẽ theo lời khuyên về chế độ ăn, tập luyện, thay đổi lối sống có lợi cho sức khỏe.
Kiên trì điều trị.
4.4. Hướng dẫn cách phòng bệnh và chăm sóc sau khi ra viện
– Kiên trì điều trị
– Định kỳ xét nghiệm đường huyết và đường niệu trong cộng đồng để giúp cho bệnh nhân phát hiện bệnh sớm để kịp thời điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt, dùng thuốc và nghỉ ngơi hợp lý. Đồng thời áp dụng chế độ theo dõi và điều trị tại các cơ sở y tế đề phòng các biến chứng có thể sảy ra.
– Đề cao vấn đề vệ sinh cá nhân, vệ sinh da để tránh biến chứng.
– Về hôn nhân: nếu 2 người bị bệnh tiểu đường thì không nên kết hôn (vì bệnh có tính chất di truyền)
– Khi có các dấu hiệu bất thường như mệt mỏi nhiều, ăn nhiều, uống nhiều… cần đến cơ sở y tế khám và điều trị.
Chú ý khi bệnh nhân bị hạ đường huyết:
+ Dấu hiệu nhận biết: mệt, vã mồ hôi, hoa mắt, chóng mặt
+ Xử trí: Hướng dẫn bệnh nhân ăn ngay một viên kẹo, hoặc miếng bánh ngọt, hoa quả có sẵn. Nếu không đỡ cần cho bệnh nhân uống một cốc nước ngọt, nước đường cần tối thiểu 15g đường (3 thìa cà phê đường pha trong 100 ml nước).
Phương pháp phòng ngừa bệnh tiểu đường
